KEMALANGAN yang menyebabkan seorang pekerja maut dan empat lagi cedera akibat runtuhan struktur perancah bagi pembinaan laluan Transit Aliran Ringan 3 (LRT3) di Bandar Bukit Tinggi, Klang pada petang semalam adalah amat dikesali.
Apatah lagi kemalangan semalam hanya dalam tempoh sebulan selepas kemalangan yang meragut satu nyawa selain menyebabkan seorang lagi tercedera di projek pembinaan Lebuhraya Bertingkat Damansara-Shah Alam (DASH) pada 20 Jun yang turut melibatkan runtuhan struktur perancah.
Runtuhan struktur perancah terutamanya dalam kerja-kerja konkrit merupakan salah satu faktor penyebab kemalangan di tapak pembinaan selain turut menyebabkan kebanyakan pekerja yang terlibat dalam kemalangan berkaitan tercedera mahupun kehilangan nyawa.
Penggunaan perancah dalam industri pembinaan adalah sangat penting dan kritikal samada digunakan sebagai tetupang (support), pelantar penyangga (loading), laluan (access), perlindungan (protection) dan ruang simpan (storage), bermula dari kerja-kerja ringan (light duty), kerja-kerja berat (heavy duty), sehinggalah kepada kerja-kerja khas (special duty).
Malahan terdapat satu bahagian khusus di dalam Akta Kilang dan Jentera 1967 (Akta 139) iaitu di bawah Bahagian X – Perancah (Peraturan 72 hingga 98) Peraturan Kendalian Bangunan dan Kerja-Kerja Binaan Kejuruteraan (Keselamatan) 1986 bagi memastikan penggunaan perancah yang selamat.
Oleh kerana penggunaan perancah yang pelbagai dan mudah dikendalikan, ia turut menjadi pilihan utama dalam kerja-kerja konkrit terutamanya sebagai tetupang bagi kerja-kerja acuan (formworks) serta penyangga sementara (falsework) dan kehendak terhadap perkara ini turut dijelaskan dalam Bahagian III – Kerja-Kerja Konkrit (Peraturan 28 hingga 32) dalam peraturan yang sama.
Antara beberapa kehendak penting dalam perundangan yang melibatkan penggunaan perancah dan kerja-kerja konkrit termasuklah :
• Tiap-tiap perancah mesti dalam keadaan baik dan berupaya menampung beban (Peraturan 72)
• Pemeriksaan bahan dan kerja-kerja perancah mesti diselia oleh Orang Yang Kompeten (OYK) iaitu pengendali perancah yang berdaftar dengan Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (JKKP) - (Peraturan 74)
• Setiap perancah mesti mempunyai rekabentuk termasuk lukisan oleh Jurutera Profesional dan mesti diluluskan (Peraturan 75)
• Setiap perancah mesti diperiksa oleh orang yang ditetapkan (pemeriksa perancah) mengikut masa yang telah ditetapkan (Peraturan 85)
• Pembinaan struktur acuan konkrit mesti diperiksa dan diselia oleh orang yang ditetapkan, seterusnya diakui selamat oleh Jurutera Profesional (Peraturan 28 dan 29)
Persoalannya, mengapa kemalangan yang melibatkan runtuhan struktur perancah ini kerap berlaku sekalipun terdapat peruntukan undang-undang khas terhadap penggunaannya?
Menurut Ezuwar bin Yahaya yang merupakan salah seorang pengajar perancah dan acuan di Pusat Latihan Kompetensi, PERI Asia Pacific terdapat beberapa faktor yang menyumbang kepada berlakunya kemalangan melibatkan runtuhan struktur perancah atau acuan ini yang antara lainnya ialah :
Kegagalan rekabentuk :
• Rekabentuk hendaklah dibuat dan diperakui oleh seorang Jurutera Profesional (Sivil dan Struktur) yang mempunyai pengalaman berkaitan rekabentuk dan penyeliaan kerja-kerja berkaitan perancah
• Selain dari memenuhi kehendak undang-undang (Peraturan 28 atau 75), rekabentuk struktur juga mestilah menurut garispanduan yang dikeluarkan oleh Lembaga Jurutera Malaysia (BEM) iaitu Garispanduan 001 bertarikh 21 Ogos 2015 – Tanggungjawab dan peranan Jurutera Profesional bagi kerja-kerja sementara sewaktu fasa pembinaan
• Rekabentuk struktur juga boleh menepati standard EN12812 (Falsework - Performance requirements and general design)
• Faktor sekeliling seperti keupayaan ketahanan tanah (soil bearing capacity) atau faktor angin (windload) perlu diambil kira dan dimasukkan ke dalam rekabentuk tersebut
• Rekabentuk hendaklah spesifik kepada struktur dan mengikut lokasi pembinaan yang khusus, bukannya sekadar menggunakan rekabentuk dari struktur lain menggunakan kaedah salin dan tampal (copy & paste)
• Terdapat juga sebilangan kes kemalangan melibatkan struktur yang tidak mempunyai rekabentuk langsung.
• Kegagalan bahan (material failure) :
• Kegagalan melakukan pemriksaan bahan dengan betul atau pemeriksaan bahan tidak dilakukan langsung menyebabkan peralatan yang berkarat, rosak atau mengalami kecacatan digunakan dalam pembinaan struktur perancah
• Pemeriksaan bahan mesti dikawal selia oleh OYK
Pemasang perancah tidak terlatih :
• Pemasang perancah mesti dilatih sepenuhnya untuk setiap jenis perancah atau penyangga sementara
Tiada penyeliaan semasa kerja-kerja pemasangan dilakukan :
• kerja-kerja pemasangan perlu dikawal selia oleh OYK
• Tiada pemeriksaan yang sewajarnya
• Pemeriksaan dilakukan oleh orang yang tidak berkelayakan atau tiada pemeriksaan dijalankan ke atas struktur yang telah dipasang
• Pemeriksaan harus dilakukan oleh Jurutera Profesional yang merekabentuk struktur berkenaan bersama-sama dengan pemeriksa perancah
• Struktur acuan yang telah siap dipasang mesti disahkan selamat oleh Jurutera Profesional sebelum sebarang kerja-kerja konkrit boleh dijalankan
• Kurang penyeliaan semasa kerja konkrit
• Pekerja mesti dipantau supaya proses konkrit mengikut prosedur selain boleh mengelakkan kesilapan pekerja
• Sewaktu proses menuang konkrit, urutan (sequence) wajib dipatuhi dan elakkan dari menuang konkrit di tempat yang sama supaya beban konkrit akan tersebar secara rata dan mengelakkan risiko kegagalan struktur
• Jika proses menuang konkrit untuk tiang (column) atau dinding (wall), faktor tekanan mendatar (horizontal pressure) kepada acuan mesti dititikberatkan supaya acuan tidak pecah
• Gred konkrit dan sebarang jenis bahan tambahan (additive) juga perlu diambilkira supaya ia tidak bercanggah dengan rekaan asal
Apapun, saya percaya pihak berkuasa berkaitan terutamanya pihak JKKP, Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan (CIDB) dan Kementerian Kerja Raya pastinya akan melakukan penyiasatan yang sewajarnya bagi menentukan faktor langsung, faktor penyumbang dan faktor dasar yang menyebabkan berlakunya kemalangan runtuhan struktur perancah tersebut, seterusnya melakukan pendakwaan jika terdapatnya sebarang unsur kecuaian dan ketidakpatuhan undang-undang oleh pihak terlibat.
Namun yang lebih penting dari itu ialah memaklumkan dan berkongsi hasil siasatan tersebut kepada semua pihak terutamanya dalam kalangan pemain industri pembinaan agar kemalangan yang sama dapat dicegah dan tidak berulang.
* Penulis merupakan Perunding Keselamatan & Kesihatan Awam di Safety Management Academy.
** Kenyataan di dalam artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan Astro AWANI.
Ts Mohd Soffian Osman
Fri Jul 30 2021
PERI merupakan pusat pengajar pengendali perancah yang diiktiraf JKKP. - Foto PERI Asia Pacific
Pembentangan RUU Pekerja Gig ditangguh, kerajaan setuju perlu tingkat libat urus
Kerajaan bersetuju untuk menangguhkan Rang Undang-undang (RUU) Pekerja Gig yang sepatutnya dibentangkan di Parlimen pada Disember ini.
Pasukan penyelidik Jepun cipta plastik yang terurai dalam air laut
Plastik "supramolekul" itu mempunyai kekuatan tegangan yang setanding dan boleh diproses seperti plastik berasaskan petroleum.
Mahkamah Taiwan arah pembunuh pelajar Malaysia bayar pampasan
Mahkamah Taiwan memutuskan bahawa seorang lelaki tempatan yang dijatuhi hukuman penjara seumur hidup kerana membunuh seorang pelajar Malaysia, perlu membayar pampasan.
Protokol ASEAN 5 perluas akses penerbangan, ekonomi antara negara anggota - Loke
Pemeteraian Protokol ASEAN 5 mampu meningkatkan sambungan udara dan perdagangan di rantau ini.
Orang Asli bina rumah bangsal atas bukit siap sedia hadapi banjir
60 rumah bangsal dibina sejak sebulan lepas yang dapat menempatkan lebih 1,000 orang sebagai iktibar kejadian banjir besar di Kelantan pada 2014.
Dron pantau polis curi tulang main golf ketika bertugas
JIPS Bukit Aman mula menggunakan dron untuk menyiasat dan pemantauan terhadap warga polis yang 'curi tulang' ketika bertugas termasuk keluar pejabat untuk bermain golf.
Pantau Agenda Reformasi: Mihas@Dubai 2024 | Apa selepas ini?
Ikuti temu bual eksklusif bersama Ketua Pegawai Eksekutif MATRADE, Datuk Mohd Mustafa Abdul Aziz berkaitan keberhasilan penganjuran MIHAS@Dubai 2024 dan apa perancangannya selepas ini?
Prospek lebih cerah Kerajaan Perpaduan selepas dua tahun memerintah - Mujahid
Prospek Kerajaan Perpaduan untuk tahun mendatang dilihat semakin cerah sejajar kejayaan dicapai kerajaan dalam proses pemulihan ekonomi dan membina imej Malaysia di mata dunia.
PGA rampas ubat-ubatan haiwan diseludup dari Thailand bernilai lebih RM400,000
Anggota pasukan PGA dalam Op Taring Wawasan Kelantan mengesan bungkusan mengandungi ubat-ubatan haiwan di kawasan pangkalan haram semasa.
Inflasi malaysia catat 1.9 peratus pada Oktober - DoSM
Kadar inflasi Malaysia bagi Oktober 2024 telah meningkat kepada 1.9 peratus, menokok berbanding 1.8 peratus yang dicatatkan semasa September tahun ini, menurut Jabatan Perangkaan Malaysia (DoSM).
Tiga beranak maut, bayi setahun selamat dalam kemalangan di Lebuhraya DUKE
Bayi lelaki berusia kira-kira setahun selamat dan dibawa ke Hospital Selayang untuk rawatan lanjut.
Lelaki tersepit dalam nahas tujuh kenderaan di Lebuhraya NKVE
Kemalangan itu membabitkan tujuh kenderaan iaitu sebuah Proton X70, Proton Saga, Toyota Camry, Mazda, Perodua Axia dan dua Toyota Hilux.
Dua petugas SK Limau Purut maut dalam kemalangan
Dua petugas Sekolah Kebangsaan (SK) Limau Purut, Jerantut maut selepas kenderaan dinaiki mereka terlibat dalam kemalangan dengan sebuah lori.
Dua rakyat Malaysia cedera terlibat kemalangan di Singapura, seorang di ICU
Dua rakyat Malaysia sedang menerima rawatan di sebuah hospital di Singapura selepas motosikal dinaiki mereka terlibat kemalangan dengan sebuah treler di Ekspreswe Seletar (SLE), Isnin malam.
Warga emas maut ketika tukar tayar kereta di LKSA
Tindakan seorang lelaki warga emas menghentikan keretanya di bahu jalan di Kilometer 5.5 Lebuhraya Kemuning-Shah Alam (LKSA) untuk mengambil tayar ganti di but, berakhir dengan tragedi.
Polis siasat kereta pengiring VIP rempuh kenderaan awam di Lebuhraya PLUS
Pengarah JSPT Bukit Aman Datuk Seri Mohd Yusri Hassan Basri berkata pihaknya telah menerima maklumat berhubung insiden berkenaan.
Wanita maut, lelaki parah kereta dihempap kontena
Wanita maut manakala seorang lelaki cedera parah selepas kereta dipandu mereka dihempap kontena yang terjatuh daripada treler di Pulau Pinang.
Ustaz Hakimi maut kemalangan dalam perjalanan imamkan solat Maghrib, Isyak
Imam 3 Masjid Al-Falah, USJ 9, Subang Jaya, Muhammad Hakimi Mustapai maut selepas terbabit kemalangan pada petang Jumaat.
43 terselamat, bas persiaran rempuh belakang treler
Bas persiaran tersebut membawa anggota rombongan seramai 41 orang dari Melaka ke Kedah.
Wanita maut, anak cedera dalam kemalangan libatkan dua lori
Kemalangan melibatkan lori tiga tan membawa kasut yang dinaiki mangsa melanggar belakang lori lima tan membawa muatan kayu.