TEHRAN: Presiden Iran Ebrahim Raisi dilaporkan meninggal dunia selepas helikopter dinaiki beliau terhempas di kawasan pergunungan di barat laut Iran.

Laporan awal daripada pasukan mencari dan menyelamat menunjukkan bahawa semua penumpang di dalam helikopter itu, termasuk Raisi dan Menteri Luar Hossein Amir-Abdollahian terkorban.

[LAPOR LANGSUNG] Helikopter terhempas: Ebrahim Raisi, semua penumpang maut

Tokoh politik berusia 63 tahun itu telah lama dianggap sebagai pengganti kepada Pemimpin Tertinggi Iran, Ayatollah Ali Khamenei.

Kehadiran yang mantap dengan hubungan yang mendalam dalam badan kehakiman dan elit agama, Raisi seorang ahli politik garis keras dan konservatif agama yang pertama kali bertanding jawatan Presiden pada 2017 tetapi gagal.

Namun beliau akhirnya dipilih pada 2021.


TAHUN-TAHUN AWAL

Raisi mula belajar di seminari agama Qom pada usia 15 tahun dan terus belajar di bawah beberapa ulama terkemuka pada masa itu.

Pada awal 20-an, beliau dilantik sebagai pendakwa raya di bandar-bandar sehingga beliau pergi ke ibu negara Tehran untuk bekerja sebagai Timbalan Pendakwa Raya.

Pada tahun 1983, beliau berkahwin dengan Jamileh Alamolhoda, anak perempuan Imam Mashhad Ahmad Alamolhoda.

Mereka kemudiannya dikurniakan dua anak perempuan.

Pada tahun 1988, beliau antara sebahagian jawatankuasa yang menyelia beberapa siri hukuman mati terhadap tahanan politik.

Ini menyebabkan beliau menjadi tidak popular dalam kalangan pembangkang Iran dan menyebabkan Amerika Syarikat mengenakan sekatan ke atasnya.

Pada tahun 1989, beliau dilantik sebagai pendakwaraya Tehran selepas kematian Pemimpin Tertinggi pertama Iran Ayatollah Ruhollah Khomeini.

Raisi terus meningkat melalui pangkat di bawah pengganti Khomeini, Ayatollah Khamenei, menjadi pengerusi Astan Quds Razavi, wakaf agama terbesar di Mashhad, pada 7 Mac 2016, yang mengukuhkan statusnya dalam penubuhan Iran.


BERTANDING JAWATAN PRESIDEN

Raisi pertama kali bertanding jawatan presiden pada 2017 menentang Hassan Rouhani, yang bertanding untuk pemilihan semula.

Rouhani telah mengawasi rundingan perjanjian nuklear Iran 2015 dengan kuasa dunia, menyekat program nuklearnya sebagai balasan untuk pelepasan sekatan.

Raisi merupakan pengkritik perjanjian 2015 dikenali sebagai Pelan Tindakan Komprehensif Bersama (JCPOA).

Raisi berasal dari blok yang lebih keras berbanding Rouhani, yang dilihat sebagai seorang yang sederhana dalam sistem politik Iran.

Selepas kekalahannya, Raisi mula merancang untuk kempen Presiden yang seterusnya.

Pada Jun 2021, beliau memenangi 62 peratus undi, tetapi pilihan raya itu dicemari oleh peratusan keluar mengundi yang rendah iaitu 48.8 peratus selepas beberapa reformis dan moderat dihalang daripada bertanding.

Pada masa itu, JCPOA berantakan selepas Amerika Syarikat di bawah bekas Presiden Donald Trump secara sepihak menarik balik dan mengenakan semula sekatan ke atas Iran, menjejaskan ekonominya dengan teruk.

Pandemik COVID-19 memburukkan keadaan, dengan jumlah kematian melebihi 97,000 menjelang Ogos 2021.


KONTROVERSI

Kewibawaan Raisi dalam pertubuhan agama adalah kuat, dengan hubungan yang kukuh dengan mendiang Khomeini serta dengan Khamenei, yang telah melantiknya ke beberapa jawatan kanan.

Beliau juga telah berjaya mengekalkan hubungan baik dengan semua cabang kerajaan, tentera dan perundangan serta kelas pemerintah teokratik yang berkuasa.

Bagaimanapun, Raisi telah mengetuai Iran semasa kemarahan orang ramai terhadap taraf hidup yang semakin merosot, sebahagiannya disebabkan oleh sekatan dan apa yang dikatakan pengkritik keutamaan kepada pertahanan berbanding isu domestik.

Pada penghujung 2022, kemarahan orang ramai tercetus atas kematian Mahsa Amini dalam tahanan polis moral Iran.

Tunjuk perasaan menggemparkan Iran selama berbulan-bulan, dengan wanita menanggalkan atau membakar tudung mereka dan memotong rambut mereka sebagai protes.

Perhimpunan itu berakhir pada pertengahan 2023 selepas kira-kira 500 orang terbunuh apabila pasukan keselamatan bergerak untuk mematahkan protes, menurut organisasi hak asasi manusia asing.

Tujuh orang telah dihukum bunuh kerana peranan mereka dalam pergolakan.


HUBUNGAN ANTARABANGSA

Raisi juga tidak lari daripada konfrontasi di peringkat antarabangsa.

Berang dengan pendirian Amerika Syarikat terhadap JCPOA dan ketidakupayaan untuk menyelamatkan pakatan itu, Raisi yang membangkang umum bahawa Iran sedang meningkatkan program nuklearnya, tetapi ia tidak berminat dengan bom.

Baru-baru ini, beliau mengetuai Iran melancarkan serangan terhadap Israel ketika kedua-dua negara bertelagah mengenai serangan tanpa henti Israel ke atas Gaza.

Iran telah lantang bersuara dalam mengutuk serangan kejam Israel terhadap orang awam Palestin.

Pada awal April, bangunan konsular Iran di Damsyik diserang oleh Israel, membunuh tujuh orang termasuk seorang komander tertinggi dan timbalannya.

Selama hampir dua minggu, setiap luahan Raisi menjadi subjek penelitian yang mendalam ketika dunia menanti jawapan Tehran.

Pada 15 April, Iran melancarkan serangan lebih daripada 120 peluru berpandu balistik, 170 dron dan lebih daripada 30 peluru berpandu dengan kebanyakannya dipintas di luar sempadan Israel.

Persaingan serantau antara Iran dan Israel juga boleh dilihat di Syria, di mana Israel telah melancarkan beberapa serangan selama bertahun-tahun, kononnya menyasarkan keupayaan ketenteraan Iran di sana.

Iran telah mengekalkan hubungan rapat dengan Syria selama bertahun-tahun, menyokong Presiden Bashar al-Assad sejak beliau mengarahkan tindak balas ganas terhadap protes aman pada 2011, yang membawa kepada perang saudara selama 13 tahun.

Dengan sokongan ketenteraan dan taktikal, Iran telah meluaskan pengaruhnya di Syria manakala kumpulan sekutu Lubnan Hezbollah juga telah menguatkan tentera Assad.

Antara meneruskan dasar luar yang mantap dan mengemudi konfrontasi baharu di dalam dan luar negara, Raisi setakat ini telah membuktikan seorang presiden yang kontroversi.

Walau bagaimanapun, hubungan kukuhnya di semua peringkat pertubuhan Iran juga telah menjadikannya pesaing kuat untuk penggal kedua dan mungkin untuk jawatan tertinggi di negara itu, iaitu Pemimpin Tertinggi.