RANTAIAN Blok ialah cara baharu berfikir tentang cara sistem pendidikan boleh mengurus dan menggunakan data dalam talian untuk pelajar dan juga fakulti dengan menawarkan pemilikan, kemudahan akses dan ketidakbolehubah.

Teknologi Rantaian Blok tidak berubah, telus, selamat dan terdesentralisasi, yang menawarkan potensi untuk mengubah cara menyimpan, mengakses, berkongsi dan juga berkenaan kelayakan pendidikan.

Terdapat cabaran seperti integrasi dengan sistem legasi.

Walaupun manfaat penggunaan rantaian blok jelas dalam sektor pendidikan, namun terdapat kekangan penerimaan daripada pendidik.

Terdapat cabaran untuk pendidkan tentang cara mengintegrasikan rantaian blok dengan sistem legasi mereka.

Dalam kebanyakan kes, jika institusi memutuskan untuk menggunakan rantaian blok, organisasi dikehendaki menstruktur semula sepenuhnya sistem terdahulu mereka, atau mereka bentuk cara untuk berjaya mengintegrasikan kedua-dua teknologi yang sedia ada dan baharu itu.

Disebabkan kekurangan pembangun mahir, organisasi tidak mempunyai akses kepada kumpulan bakat rantaian blok yang diperlukan untuk terlibat dalam proses ini. Pergantungan kepada pihak luar boleh membantu penyelesaian masalah ini.

Tetapi kebanyakan penyelesaian yang ada di pasaran memerlukan organisasi untuk melaburkan sejumlah besar masa dan sumber untuk menyelesaikan peralihan ke sistem rantaian blok.

Terdapat juga insiden kehilangan data dan cabaran yang tinggi yang menghalang kebanyakan syarikat daripada beralih kepada rantaian blok.

Setiap perusahaan mahu kekal pada sistem asal dan tidak mahu membuat perubahan pada pangkalan datanya, dan kerana sebab yang kukuh, kerana kehilangan data atau korupsi data merupakan risiko utama.

Kedua ialah cabaran kebolehskalaan rantaian blok.

Salah satu cabaran teknologi utama rantaian blok adalah berkaitan dengan skalabiliti teknikal rangkaian yang boleh memberi tekanan pada proses penerimaan, terutamanya untuk rantaian blok awam.

Rangkaian urus niaga legasi terkenal dengan keupayaannya memproses beribu-ribu transaksi sesaat. Visa, sebagai contohnya, mampu memproses lebih daripada 2000 transaksi sesaat.

Walau bagaimanapun, dua rangkaian rantaian blok terbesar, Bitcoin dan Ethereum, jauh ketinggalan dalam hal kelajuan transaksi.

Walaupun rantaian blok Bitcoin boleh memproses tiga hingga tujuh transaksi sesaat, Ethereum hanya boleh mengendalikan kira-kira 20 transaksi dalam satu saat.

Kekurangan skalabiliti ini bukanlah isu untuk rangkaian rantaian blok peribadi, kerana nod dalam rangkaian direka bentuk untuk memproses transaksi dalam persekitaran pihak yang dipercayai, yang sesuai dari segi perniagaan.

Ketiga ialah cabaran rantaian blok mempunyai kos terhadap alam sekitar.

Tegasnya, tidak kurang pentingnya penggunaan tenaga yang besar terhadap penggunaan rantaian blok.

Majoriti rantaian blok yang terdapat di pasaran menggunakan jumlah tenaga yang tinggi.

Kebanyakan teknologi rantaian blok mengikut infrastruktur bitcoin dan menggunakan Bukti Bukti Kerja (PoW) sebagai mekanisme konsensus untuk mengesahkan transaksi.

Protokol ini memerlukan pengguna untuk menyelesaikan teka-teki matematik yang kompleks dan memerlukan kuasa pengkomputeran yang luar biasa untuk mengesahkan dan memproses urus niaga dan untuk menjamin rangkaian.

Dalam pada itu, jumlah tenaga yang digunakan oleh komputer yang bersaing untuk menyelesaikan teka-teki matematik telah mencapai tahap tertinggi sepanjang masa.

Sesetengah menganggarkan bahawa penggunaan tenaga urus niaga Bitcoin boleh melonjak setinggi penggunaan elektrik tahunan negara Denmark pada 2020.

Seterusnya, tenaga juga diperlukan untuk menyejukkan komputer, dan oleh itu kos meningkat secara eksponen.

Cabaran seterusnya ialah kekurangan pembangun rantaian blok.

Walaupun permintaan untuk pembangun rantaian blok yang berkelayakan meningkat secara mendadak, landskap rantaian blok mengalami kekurangan akut orang yang terlatih dan berkemahiran atau berkelayakan secukupnya untuk membangun dan mengurus kerumitan rangkaian rakan ke rakan.

Teknologi rantaian bagaimanapun menuntut kelayakan dan pengetahuan tambahan.

Permintaan untuk pekerjaan berkaitan rantaian blok telah meningkat hampir 2000% antara 2017 dan 2020.

Mempunyai kumpulan pembangun berkelayakan yang mencukupi adalah kebimbangan utama industri.

Banyak perniagaan mendapati sukar untuk memahami dan melaksanakan teknologi rantaian blok untuk membina aplikasi yang diingini dan gagal melaksanakannya dengan betul, akhirnya menyebabkan kehilangan matlamat perniagaan mereka.

Walaubagaimanapun terdapat banyak potensi teknologi rantaian blok untuk menyelesaikan banyak masalah dengan meneroka banyak kemungkinan untuk sektor pendidikan.

Sebagai contoh dalam bidang pendidikan, teknologi rantaian blok digunakan terutamanya untuk pengurusan ijazah akademik untuk menguruskan sijil digital akademik pelajar kelayakan seperti lembaran markah, transkrip, sijil dan rekod pencapaian.

Justeru, sijil digital mempunyai tahap kepercayaan yang tinggi dan secara pelajar  secara privasi boleh berkongsinya secara langsung dengan sesiapa sahaja untuk pengesahan.

Terdapat juga cadangan platform pemindahan rekod tauliah dan yuran di kalangan institusi pengajian tinggi secara telus dengan menghapuskan pihak perantara dengan menggunakan token untuk membuat proses pemindahan secara selamat dan terjamin.

Tuntasnya teknologi rantaian blok mampu menyediakan sistem pembelajaran untuk persekitaran pembelajaran kolaboratif dengan tahap keselamatan yang tinggi untuk guru, pelajar dan pihak berkuasa.

Ia juga memberi tumpuan kepada kecekapan untuk meningkatkan objektif pembelajaran dan membangunkan spektrum luas domain pendidikan.

Ini termasuk teknologi rantaian blok IR 4.0 dapat membantu untuk mengenalpasti sijil-sujil yang dikeluarkan sama ada palsu atau pun tulen.

Teknologi rantaian blok membantu dalam menilai keupayaan profesional pelajar pada parameter kualitatif dan kuantitatif yang boleh digunakan oleh syarikat untuk menyediakan peluang pekerjaan.

Teknologi rantaian blok mengukuhkan pengambilan peperiksaan dan kuiz dalam talian sistem, setelah jawapan pelajar direkodkan maka ia tidak boleh diubah oleh mana-mana pihak. 

Seterusnya laporan sistem Hab Maklumat dapat mengumpul, meneliti dan menyediakan laporan data untuk proses membuat keputusan dalam sistem pendidikan.

Tegasnya potensi rantaian blok untuk sistem pendidikan di Malaysia terbuka dengan luas mengambil kira faktor-faktor untuk mengatasi cabaran rantaian blok untuk memperkasakan teknologi digital ini menerusi IR 4.0.


* Prof. Madya Ts. Dr. Shamsul Arrieya Ariffin merupakan Ketua Satelit Pengujian dan Kebolehgunaan Pendidikan, Konsortium Industri Kreatif dan Budaya serta Pensyarah Kanan di Fakulti Seni, Komputeran dan Industri Kreatif, Universiti Pendidikan Sultan Idris.

**Kenyataan di dalam artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan sidang pengarang Astro AWANI.