ANTARA perkara penting yang diumumkan oleh Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim semasa Majlis Peluncuran Ekonomi MADANI: Memperkasa Rakyat ialah sasaran Malaysia untuk berada di kedudukan 25 teratas dalam Indeks Persepsi Rasuah (CPI). Komitmen besar kerajaan ini disasarkan dalam tempoh 10 tahun akan datang.

Walaupun banyak pihak berpandangan bahawa CPI bukan pengukur sebenar situasi rasuah di sesebuah negara, namun indeks tersebut tidak boleh dipandang ringan kerana membabitkan imej negara di persada dunia.

CPI Korea Selatan meningkat

Korea Selatan adalah antara negara yang berjaya memperbaiki skor dan kedudukan dalam CPI. Dalam CPI 2016, Korea Selatan memperoleh skor sebanyak 53 mata dan berada di kedudukan ke-52 dari 176 negara. Selepas itu, enam tahun berturut-turut Korea Selatan merekodkan peningkatan dalam indeks dunia itu. Terkini, CPI 2022 menunjukkan skor Korea Selatan meningkat 10 mata iaitu kepada 63 mata dan berada di kedudukan ke-31 dari 180 negara.

Bukan hendak merendahkan negara sendiri. Hakikatnya, skor dan kedudukan Malaysia dalam CPI dilihat tidak banyak berubah. Malah, merekodkan trend menurun sejak beberapa tahun kebelakangan ini.

Sebagai perbandingan dengan Korea Selatan, dalam CPI 2016, skor Malaysia adalah 49 mata dan berada di kedudukan ke-55 dari 176 negara. Enam tahun berlalu, CPI 2022 menunjukkan skor Malaysia menurun kepada 47 mata, dan berada di kedudukan ke-61 dari 180 negara.

Ironinya, sebelum tahun 2006, CPI Malaysia adalah lebih baik berbanding Korea Selatan. Malaysia dan Korea Selatan pernah berkongsi skor dan kedudukan yang sama dalam CPI 2007, iaitu skor 5.1 (format lama CPI) dan kedudukan ke-43 daripada 179 negara.

Rasuah oleh pimpinan politik

Korea Selatan bukan negara yang terkenal dengan anggota pentadbiran dan ahli politik yang bersih daripada rasuah. Beberapa pimpinan tertinggi Korea Selatan pernah dihadapkan ke mahkamah kerana jenayah itu.

Antaranya, bekas Perdana Menteri ke-33, Han Myeong-sook (19 April 2006 - 7 Mac 2007) dipenjara dua tahun kerana menerima sumbangan politik (rasuah) berjumlah 900 juta won (RM3 juta); bekas Presiden ke-11, Park Geun-hye (25 Februari 2013 - 10 Mac 2017) dipenjara 20 tahun kerana menerima rasuah 23.1 juta won (RM80,000) daripada beberapa syarikat besar; bekas Perdana Menteri ke-39, Lee Wan-Koo (17 Februari 2015 - 2 Julai 2015) didakwa di mahkamah kerana menerima sumbangan politik tidak sah berjumlah 30 juta won (RM100,000). Bagaimanapun, Lee dibebaskan dari pertuduhan; dan bekas Presiden ke-10, Lee Myung-bak (25 Februari 2008 - 24 Februari 2013) dihukum penjara 17 tahun kerana menerima rasuah 11 bilion won (RM40 juta) bertujuan membebaskan pengerusi syarikat Samsung, Lee Kun-hee yang dipenjara atas kesalahan mengelak cukai.

Usaha pencegahan rasuah Korea Selatan

Di Korea Selatan, usaha pencegahan rasuah diterajui oleh Suruhanjaya Pencegahan Rasuah dan Hak Asasi Manusia (ACRC). ACRC tidak mempunyai kuasa untuk menjalankan siasatan. Tanggungjawab utama ACRC adalah merangka polisi berkaitan pencegahan rasuah, melaksanakan inisiatif pencegahan dan aktiviti kesedaran awam.

Siasatan dan pendakwaan kes rasuah dijalankan oleh pasukan polis, pejabat pendakwa raya dan Pejabat Siasatan Rasuah bagi Pegawai Berpangkat Tinggi (CIO).

Korea Selatan mempunyai beberapa inisiatif besar dalam mengukuhkan integriti warga kerja sektor awam. Perkara ini menyumbang kepada peningkatan CPI Korea Selatan. Untuk rekod, CPI sebenarnya mengukur tahap rasuah dalam perkhidmatan awam.

Inisiatif pertama, penjawat awam Korea Selatan diwajibkan mengikuti kursus integriti, etika dan pencegahan rasuah. Latihan tahunan ini dianjurkan oleh Institut Latihan Pencegahan Rasuah, ACRC. Agensi lain seperti Institut Pembangunan Sumber Manusia Negara (NHI) turut menganjurkan kursus berasaskan integriti dan etika.

Di Malaysia, tanggungjawab besar ini dilaksanakan oleh Unit Integriti di semua agensi awam. Latihan integriti juga merupakan ketetapan kerajaan seperti mana Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 14 Tahun 2012: Program Transformasi Minda dan Pekeliling Am Bilangan 4 Tahun 2021: Modul Pengukuhan Governans Integriti dan Antirasuah.

Inisiatif kedua, semua agensi awam di Korea Selatan akan menghadapi penilaian berkaitan integriti. ACRC melaksanakan Penilaian Integriti Komprehensif Institusi Awam (CIA) bagi menilai dan memberi gred tertentu kepada lebih 500 agensi awam di Korea Selatan.

Menariknya, gred setiap agensi awam akan dihebahkan kepada umum. CIA dijalankan secara tahunan dengan peruntukan kewangan sekitar AS$2 juta.

Secara ringkasnya, CIA melihat kepada tahap integriti, menilai usaha-usaha yang dilakukan untuk meningkatkan integriti, dan mengukur insiden rasuah dalam agensi awam. Seterusnya, CIA mencadangkan perkara-perkara yang perlu dilaksanakan oleh agensi terbabit untuk menambah baik gred mereka.

Di negara kita, Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) melaksanakan dua penilaian agensi awam yang hampir sama dengan CIA iaitu Kajian Tahap Rasuah Perkhidmatan Awam dan Kajian Penilaian Keberkesanan Pelaksanaan Inisiatif Pencegahan Rasuah Agensi Awam.

Berbeza dengan CIA, dapatan kajian SPRM tidak dihebahkan kepada umum. Sebagai penambahbaikan, pendekatan seperti mana CIA wajar diaplikasi dengan menghebahkan dapatan kajian kepada umum.

Inisiatif ketiga, sistem pengisytiharan harta yang telus. Anggota pentadbiran kerajaan dan pegawai tinggi agensi awam wajib mengisytiharkan harta mereka setiap tahun. Perkara ini dikuatkuasakan melalui Akta Etika Perkhidmatan Awam yang dikawal selia oleh Kementerian Pengurusan Personel. Pengisytiharan harta ini boleh diakses oleh orang awam.

Sebagai perbandingan, semua penjawat awam di Malaysia wajib mengisytiharkan harta sekurang-kurangnya sekali dalam tempoh lima tahun. Arahan ini seperti mana Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 3 Tahun 2002: Pemilikan dan Pengisytiharan Harta oleh Pegawai Awam. Pengisytiharan harta dibuat melalui Sistem Pengurusan Sumber Manusia (HRMIS) dan tidak boleh diakses oleh orang awam.

Anggota pentadbiran dan ahli Parlimen pula dikehendaki mengisytiharkan harta mereka setiap dua tahun sekali. Berdasarkan Kod Etika bagi Anggota Pentadbiran dan Ahli Parlimen yang dikeluarkan pada Disember 2018, dokumen pengisytiharan mesti dikemukakan kepada Perdana Menteri dan disalin kepada SPRM.

Budaya integriti warga Korea Selatan

Korea Selatan dilihat berjaya membentuk budaya rakyatnya agar tidak berkompromi kepada rasuah, penyelewengan dan salah laku. Penjawat awam dilatih agar sentiasa berhati-hati dalam menerima hadiah daripada pihak yang berurusan rasmi dengan mereka.

Di sekolah, menjadi kebiasaan untuk murid memberi hadiah kepada guru sempena Hari Guru. Di Korea Selatan, pentadbiran sekolah meletakkan nilai maksimum harga hadiah. Dengan kata lain, hanya dibenarkan hadiah yang murah.

Perkara ini bukan sahaja mendidik guru, tetapi melatih ibu bapa agar tidak menjadikan hadiah sebagai alasan memberi rasuah.

Penambahbaikan inisiatif negara

Dalam konteks Malaysia, inisiatif dan usaha yang dilaksanakan tidak kurang hebatnya. Malaysia mempunyai Pelan Antirasuah Nasional (NACP) 2019-2023 iaitu dasar negara berkaitan pencegahan rasuah. Banyak usaha dilaksanakan merangkumi tindakan penguatkuasaan, pencegahan dan pendidikan.

Tidak dinafikan bahawa kejayaan SPRM membongkar jenayah rasuah berprofil tinggi dan berkepentingan awam telah meningkatkan kredibiliti suruhanjaya itu. Bagaimanapun, usaha ini terbukti tidak cukup untuk memperbaiki CPI Malaysia.

Pencegahan rasuah yang berkesan memerlukan komitmen kerajaan, penguatkuasaan yang tegas, pelaksanaan inisiatif pencegahan yang berkesan dan pendidikan secara menyeluruh.

Sebenarnya, resepi utama kejayaan Korea Selatan adalah ketelusan dalam pentadbiran kerajaan. Elemen ketelusan mampu menzahirkan komitmen kerajaan dalam meningkatkan tata kelola, seterusnya mengelakkan persepsi negatif masyarakat. Oleh itu, bagi merealisasikan sasaran kerajaan untuk berada di kedudukan 25 teratas dalam CPI, banyak perkara yang boleh dipelajari dari Korea Selatan.


*Mohamad Tarmize Abdul Manaf adalah Pengarah Bahagian Pemantauan dan Penyelarasan Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM).

**Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis berdasarkan bidang tugasnya dan tidak semestinya mewakili pandangan sidang pengarang Astro AWANI.