SEJAK kebelakangan ini, isu pemanasan global sering menjadi topik perbahasan pelbagai pihak di peringkat kebangsaan dan juga antarabangsa.
Pemanasan global yang mendorong kepada perubahan iklim luar biasa umumnya dilihat sebagai suatu ancaman kepada manusia.
Namun, bagi arena perkapalan, ia boleh dilihat sebagai sesuatu yang positif merujuk kepada ambang pembukaan laluan maritim yang baru iaitu Laluan Laut Utara atau ‘Northeast Arctic Passage’ (NAP).
Pemanasan global telah menyebabkan lapisan ais di laut Artik mengalami pencairan secara mendadak dan seterusnya meningkatkan kemampuan navigasi di laluan ini.
Jika keadaan ini berlarutan, adakah NAP bakal menggantikan Selat Melaka sebagai laluan maritim utama dunia?
LALUAN NAP
Seperti laluan maritim Terusan Suez-Selat Melaka, NAP juga merupakan jalan pengangkutan maritim yang menghubungkan Eropah dan Asia Timur menerusi persisiran Artik Rusia dan ianya telah diterokai seawal kurun ke-18 Masihi.
Secara geografi nya, NAP diklasifikasikan sebagar jalur laut terpendek yang menghubungkan Eropah dan Asia Timur.
Namun, keadaan fizikal perairannya yang padat dengan lapisan ais ditambah pula dengan musimnya yang sejuk melampau telah meletakkannya dalam kategori jalur laut yang berbahaya.
Kini, pemanasan global yang melanda seluruh dunia telah membolehkan jalur maritim ini yang dahulunya diselubungi ais, dilayari oleh kapal-kapal dagang.
NAP biasanya ditutup untuk aktiviti perkapalan selama lebih dari setengah tahun kerana kehadiran lapisan ais yang tebal pada musim sejuk.
Kapal-kapal hanya boleh melakukan penghantaran melalui NAP pada musim panas sahaja, iaitu sekitar bulan September.
Perubahan iklim hasil daripada pemanasan global menyebabkan ais mencair dan seterusnya memanjangkan tempoh pembukaan laluan NAP.
Kira-kira sedekad lalu, pada September 2009, dilaporkan kapal-kapal Jerman telah berjaya melayari NAP dari pelabuhan Ulsan di Korea Selatan ke Yamburg di Siberia.
Setahun kemudian, pada bulan Julai 2010, dua kapal tangki minyak Rusia iaitu Varguza dan Indiga, telah melewati NAP dalam pelayarannya dari Murmansk ke Chukotka di Timur Jauh Rusia.
Seterusnya, pada Ogos 2010, syarikat gergasi pembekal gas di Rusia, Novatek, telah melengkapkan penghantarannya ke rantau Asia-Pasifik menerusi NAP.
Hal ini berlanjutan sehingga pada tahun 2018, di mana kapal milik Maersk iaitu Venta Maersk juga dilaporkan telah berjaya melayari NAP dalam rangka perjalanannya dari Pelabuhan Vladivostok ke St. Petersburg melalui Pelabuhan Busan di Korea Selatan.
Terbaru, akhbar The Barents Observer pula melaporkan bahawa aktiviti perkapalan di NAP telah meningkat sebanyak 40 peratus pada tahun 2019 dengan jumlah angkutan perdagangan sebanyak 441, 800 tan telah di bawa menelusuri laluan maritim ini.
Kejayaan-kejayaan pelayaran yang direkodkan ini telah menunjukkan satu perkembangan yang positif dan ternyata pelayaran melalui NAP bukanlah sesuatu yang mustahil.
Jika dibandingkan dengan laluan popular dunia iaitu Terusan Suez dan Selat Melaka, pelayaran melalui NAP terbukti dapat memendekkan jarak pelayaran dalam menghubungkan Eropah ke Asia Timur.
Berdasarkan Jadual 1, pelayaran dari Rotterdam ke Yokohama menerusi laluan Terusan Suez- Selat Melaka adalah lebih kurang 11,205 batu nautika, manakala melalui NAP ialah 7,345 batu nautika.
Ini menjadikan peratusan jarak pelayaran yang dapat dijimatkan jika sesebuah kapal dagang melalui NAP ialah 34.45 peratus.
Sementara itu, laluan NAP juga memendekkan jarak perjalanan antara Rotterdam dan Shanghai sehingga 23.2 peratus.
Pemendekan jarak ini berpotensi mengurangkan masa perjalanan dan memberi penjimatan yang besar dari segi kos penggunaan bahan api.
Namun, untuk merealisasikan sesebuah pelayaran melalui NAP tidaklah semudah yang difikirkan.
PERBANDINGAN LALUAN NAP DAN SELAT MELAKA
Sungguhpun laluan NAP jauh lebih dekat dari segi jarak berbanding dengan laluan Selat Melaka, terdapat beberapa kelebihan dan kekurangan yang dapat dikenalpasti.
Pertamanya, laluan Selat Melaka dilengkapi dengan pelbagai kemudahan dan perkhidmatan pelayaran yang tersedia di pelabuhan-pelabuhan utama seperti Pelabuhan Pulau Pinang, Pelabuhan Tanjung Pelepas dan Pelabuhan Klang di Malaysia, Pelabuhan Dumai di Indonesia dan juga Pelabuhan Singapura yang terletak jauh di selatan Selat Melaka.
Keduanya, Selat Melaka adalah satu perairan yang selamat untuk aktiviti perkapalan dan perdagangan antarabangsa.
Walaupun pada awalnya, aktiviti-aktiviti jenayah maritim seperti kegiatan pelanunan, keganasan dan rompakan bersenjata ke atas kapal dagang pernah menggugat aktiviti perkapalan di Selat Melaka.
Namun atas keprihatinan ketiga-tiga buah negara di persisiran Selat iaitu Malaysia, Indonesia dan Singapura telah berjaya mengurangkan kes jenayah maritim melalui pengukuhan tahap keselamatan dan sistem pengawasan yang menyeluruh.
Meskipun perairan Selat Melaka sering terdedah kepada cuaca buruk yang membawa kepada angin kencang, ribut petir serta hujan lebat.
Dengan keberadaan pelabuhan di sepanjang Selat ini di samping kawalan dan pengawasan laluan trafik laut yang dilakukan oleh pihak berkuasa, ia sedikit sebanyak telah memberi jaminan keselamatan kepada kapal-kapal yang melayari Selat ini.
Ini agak berbeza dengan pelayaran menerusi NAP di mana keadaan cuaca yang tidak menentu ditambahpula dengan musim sejuk yang panjang telah menyukarkan pelayaran.
Pengemudi kapal juga perlu berdepan dengan ancaman lapisan ais tebal yang menyelimuti sepanjang laluan NAP.
Laluan ini juga tetap berisiko walaupun di musim panas berikutan kehadiran ketulan ais yang terapung bebas akan tetap menjadi ancaman serius bagi pelayaran.
Kapal-kapal juga perlu memperlahankan kelajuan pelayaran bagi mengelakkan bilah kipas enjin kapal rosak akibat terkena ketulan-ketulan ais yang terdapat di sepanjang laluan NAP.
Meskipun jarak perjalanan dari Asia Timur ke Eropah adalah lebih dekat menerusi NAP, namun peningkatan kos operasi juga berlaku kerana syarikat perkapalan perlu membayar kos perkhidmatan ‘pilotage’ atau pengemudian dan juga kapal pemecah ais yang disediakan oleh kerajaan Rusia.
Berbanding laluan Selat Melaka yang dilengkapi banyak pelabuhan laut dalam bertaraf antarabangsa, laluan NAP tidak disediakan perkhidmatan komunikasi satelit dan radio.
Keadaan ini menyebabkan tindak balas kecemasan yang cekap tidak dapat dilaksanakan sekiranya berlaku kemalangan di laluan maritim ini.
Keadaan iklim yang dingin melampau ditambah pula dengan pergerakan ketulan ais menjadikan pelayaran melalui NAP lebih berbahaya.
Selain itu, kawasan ini juga boleh terdedah kepada pencemaran yang dahsyat sekiranya berlakunya pertumpahan minyak akibat pelanggaran kapal ketika melayari laluan ini.
Keadaan laluan NAP yang agak terpencil serta keupayaan mencari dan menyelamat yang terhad telah meningkatkan risiko operasi di kawasan ini.
BOLEHKAH NAP MENGGANTIKAN SELAT MELAKA?
Kejayaan kapal Venta Maersk melayari NAP pada September 2018 adalah bukti bahawa laluan maritim NAP bukanlah sesuatu yang mustahil.
Walaubagaimanapun, Maersk telah membuat pengesahan bahawa NAP bukanlah laluan perdagangan alternatif untuk pelayaran timur-barat dan pelayaran Venta Maersk hanyalah pelayaran percubaan sekali-cuba atau one-off bagi mendapatkan pengalaman pengoperasian di laluan di kutub utara dunia tersebut.
Selagi negara-negara Asia Timur yang merupakan pengguna-pengguna utama laluan Selat Melaka bergantung kepada Asia Barat bagi mendapatkan bekalan minyak dan gas bagi industri-industri mereka, Selat Melaka akan kekal sebagai laluan perkapalan utama dunia di rantau ini.
Jarak perjalanan dari Asia Barat ke Asia Timur ternyata lebih panjang sekiranya laluan NAP digunakan sebagai ganti kepada laluan Selat Melaka.
Maka, ianya mungkin tidak akan dijadikan pilihan oleh banyak syarikat-syarikat perkapalan dalam masa terdekat.
Laluan NAP adalah suatu laluan maritim berpotensi besar tetapi buat masa ini, keunggulan Selat Melaka sebagai jalan perkapalan utama dunia tiada taranya.
* Leftenan Komander (Kehormat) Dr. Mohd Hazmi Mohd Rusli adalah Profesor Madya di Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Sains Islam Malaysia dan Leftenan Komander bagi Pasukan Simpanan Sukarela, Tentera Laut DiRaja Malaysia.
** Dr. Izyan Munirah Mohd Zaideen adalah Pensyarah Kanan di Fakulti Pengajian Maritim, Universiti Malaysia Terengganu.
*** Pandangan di dalam artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan Astro AWANI.
Prof Madya Dr Mohd Hazmi Mohd Rusli, Dr Izyan Munirah Mohd Zaideen
Sun Jul 05 2020
Laluan NAP adalah suatu laluan maritim berpotensi besar tetapi buat masa ini, keunggulan Selat Melaka sebagai jalan perkapalan utama dunia tiada taranya. - Foto Fail / AFP
Anwar tidak bimbang cubaan hasut Ahmad Zahid
Perdana Menteri menegaskan tidak risau dan bimbang mengenai pendedahan yang dibuat oleh Presiden UMNO, Datuk Seri Ahmad Zahid Hamidi mengenai cubaan mengagalkan gabungan Kerajaan Perpaduan.
Johor hasrat perluas tanaman lada hitam
Johor berhasrat memperluas tanaman lada hitam berskala sederhana di negeri ini, kata Pengerusi Jawatankuasa, Industri Asas Tani dan Kemajuan Luar Bandar negeri Datuk Zahari Sarip.
AWANI Tonight: M’sia, S.Korea elevate relations to strategic partnership
Malaysia and South Korea have elevated their bilateral relations to a strategic partnership after a meeting between its two Prime Ministers. Astro AWANI correspondent Irfan Faruqi shares the latest details from Seoul.
Polis siasat kematian mengejut lelaki warga asing yang sedang dalam tahanan
Polis kini menyiasat punca kematian mengejut seorang lelaki warganegara asing yang sedang dalam tahanan di balai polis Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) Terminal 1, di sini pada Sabtu.
AWANI Tonight: Australia : PM plays down privacy fears of social media ban
Australian PM Anthony Albanese has downplayed privacy concerns over a proposed social media ban for under-16s, which would use strict age verification methods like biometrics or government IDs.
Polis kutip lebih RM9 juta saman trafik tertunggak sepanjang Program 2TM
PDRM berjaya mengutip saman trafik tertunggak berjumlah lebih RM9 juta dalam tempoh tiga hari penganjuran Program Dua Tahun Kerajaan MADANI (2TM) yang berlangsung dari Jumaat hingga semalam.
AWANI Ringkas: Tiada syarat baharu warga emas perbaharui lesen - JPJ
Ikuti rangkuman berita utama yang menjadi tumpuan sepanjang hari di Astro AWANI menerusi AWANI Ringkas.
[KOLUMNIS] Memahami 100 hari kepimpinan Tan Sri Shamsul Azri Abu Bakar: Reformasi perkhidmatan awam
Pada Ogos 2024, Tan Sri Shamsul Azri Abu Bakar dilantik sebagai KSN, sekali gus memikul amanah besar untuk mengemudi reformasi menyeluruh dalam perkhidmatan awam.
Kerajaan Kedah disaran tubuh pasukan penilai, elak projek swasta terbengkalai - ADUN
Kerajaan Kedah disaran menubuhkan pasukan penilai untuk meneliti kemampuan setiap syarikat swasta yang berhasrat melaksanakan projek pembangunan di negeri itu.
#AWANIRingkas 25 November 2024 | 9 PM
Berikut merupakan rangkuman berita setakat 9 malam, 25 November 2024
1️⃣ Pintu sempadan akan dibuka 6 pagi kepada pelajar sekolah
2️⃣ Tiada syarat baharu warga emas perbaharui lesen - JPJ
3️⃣ Barisan EXCO Perlis berlaku rombakan
#awaniringkas
1️⃣ Pintu sempadan akan dibuka 6 pagi kepada pelajar sekolah
2️⃣ Tiada syarat baharu warga emas perbaharui lesen - JPJ
3️⃣ Barisan EXCO Perlis berlaku rombakan
#awaniringkas
Menteri Pertahanan ASEAN seru tindakan kolektif dalam mesyuarat di Vientiane
Menteri-menteri daripada 10 negara anggota capai konsensus mengenai objektif yang akan membentuk Komuniti Politik dan Keselamatan ASEAN.
Sri Lanka kerah 90,000 anggota keselamatan untuk Pilihan Raya Parlimen
Pasukan keselamatan dikerah mulai Selasa untuk pastikan pilihan raya berjalan bebas dan adil, setakat ini tiada sebarang aduan serius diterima.
Trump 2.0 dijangka mampu tingkatkan hubungan ekonomi dan keselamatan Malaysia-AS - Penganalisis
Pendekatan 'America First' Trump mungkin sebenarnya boleh buka peluang ekonomi lebih besar untuk Malaysia.
Situasi keselamatan di selatan Lubnan "sangat mencabar" - UNIFIL
Menurut UNIFIL, ia "sangat mencabar" walaupun langkah-langkah yang meluas telah diambil untuk melindungi keselamatan para anggotanya.
Malaysia sahkan komitmen terhadap nilai PBB, multiteralisme pada Hari PBB
Kementerian Luar Negeri menekankan komitmen berterusan Malaysia dalam memperjuangkan multilateralisme dan prinsip serta nilai Piagam PBB sejak diterima sebagai Negara Anggota PBB pada 17 Sept 1957.
Indonesia beri jaminan keselamatan pasukan kebangsaan Bahrain di Gelora Bung Karno
Menteri Belia dan Sukan Indonesia Dito Ariotedjo menegaskan bahawa pasukan Bahrain tidak sepatutnya menolak untuk bermain di Indonesia.
China gesa hati-hati dalam ketegangan Iran-Israel
Wang Yi turut menggesa Israel memastikan keselamatan kakitangan pasukan interim Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) di Lubnan (UNIFIL).
Manfaatkan kecanggihan teknologi banteras ekstremisme
Sistem data dan teknologi seperti kecerdasan buatan harus mula diaplikasi dalam membanteras ekstremisme.
Malaysia antara 34 negara serantau seru perlindungan pasukan pengaman UNIFIL
Kenyataan bersama itu menyeru agar tindakan sedemikian dihentikan serta-merta dan penyiasatan terperinci dijalankan.
IATA desak kerajaan lindungi penerbangan awam ketika peningkatan konflik global
Penting sekarang ini melindungi sektor penerbangan awam termasuk lapangan terbang dan infrastruktur navigasi udara ketika berada dalam tempoh konflik.