Undi percaya September ini? Ini yang perlu anda fahami

KUALA LUMPUR: Pelbagai polemik berlaku dalam arena politik negara sejak kebelakangan ini termasuk segelintir pihak mempertikaikan keabsahan kerajaan Perikatan Nasional (PN) dan kedudukan Tan Sri Muhyiddin Yassin sebagai Perdana Menteri.

Namun, perkenan yang diberikan oleh Yang di-Pertuan Agong agar Perdana Menteri menentukan keabsahannya melalui undi percaya di Sidang Parlimen pada September ini, antara yang bakal menjadi tumpuan.

Sama ada Perdana Menteri akan terus kekal mengetahui kerajaan atau sebaliknya - perkara itu sedikit sebanyak diharap meredakan kemelut politik dalam negara.

Apa yang dimaksudkan dengan undi percaya, dan bagaimana proses tersebut dari sudut perlembagaan?

BACA: Undi percaya pada September munasabah, tidak perlu tergesa-gesa - Penganalisis

BACA: UMNO cabar Kerajaan buktikan sokongan majoriti di Parlimen segera - Ahmad Zahid

Astro AWANI mendapatkan pandangan daripada Penyandang Kursi Institusi Raja-Raja Melayu UiTM, Prof Datuk Dr Shamrahayu Abd Aziz.

1. Undi percaya adalah antara cara menentukan kepercayaan ahli Dewan kepada Perdana Menteri atau kerajaan dan ia mempunyai beberapa tujuan.

2. Undi percaya boleh diminta Perdana Menteri secara umum berkaitan jawatannya, tanpa merujuk kepada Rang Undang-Undang atau dasar.

3. Tujuan undi percaya ialah untuk mendapatkan kepastian bahawa Perdana Menteri masih mempunyai kepercayaan majoriti ahli Dewan Rakyat. Di negara kita, amalan mendapatkan undi percaya ini dibuat ketika Perdana Menteri baharu mengambil jawatan tanpa melalui pilihan raya. Amalan ini, walau bagaimanapun tidak didapati dalam bentuk undang-undang bertulis.

4. Sekiranya Perdana Menteri gagal mendapat undi percaya, ia boleh ditafsir sebagai undi tidak percaya. Ini sekali gus menunjukkan undi percaya mempunyai kesan ke atas kedudukan kerajaan.

5. Perlembagaan Persekutuan mensyaratkan supaya hanya seseorang yang mempunyai kepercayaan majoriti Ahli Dewan Rakyat boleh dilantik sebagai Perdana Menteri - Perkara 43(2)(a).

6. Perkara 43(4) pula menyatakan: “Jika Perdana Menteri tidak lagi mendapat kepercayaan majoriti ahli Dewan Rakyat, maka Perdana Menteri hendaklah meletakkan jawatan Jemaah Menteri melainkan jika atas permintaannya Parlimen dibubarkan oleh Yang di-Pertuan Agong”.

7. Sekiranya Perdana Menteri enggan meletak jawatan setelah dibuktikan dengan undi tidak percaya dan permintaan beliau untuk membubarkan dewan tidak diperkenan oleh Yang di-Pertuan Agong, Perdana Menteri, boleh dipecat oleh Baginda.

8. Perlembagaan Persekutuan dan negeri serta Peraturan Mesyuarat tidak mempunyai peruntukan khusus berkenaan prosedur bagi menentukan kepercayaan atau hilangnya kepercayaan kepada kerajaan.

9. Pada peringkat negeri, negeri Perak adalah negeri pertama yang pernah membawa usul undi percaya, tetapi Menteri Besar telah gagal mendapatkan undi tersebut. Kegagalan itu telah menyebabkan pertukaran Menteri Besar di negeri terbabit.