Tanya AI: Sebelum isu jadi lebih panas, kita cari penjelasan apa sebenarnya REE

ISU REE menjadi bahan perbualan semasa tempoh kempen pilihan raya di enam negeri, terutamanya di Kedah ini. Bagaimanapun ramai tidak tahu apa sebenarnya yang dimaksudkan dengan REE dan kenapa sumber mineral ini mempunyai nilai yang tinggi dari segi sumbangan ekonomi dan kedudukan strategik Malaysia.

Kami tanyakan kepada AI mengenai REE, kepentingan dan signifikannya kepada Malaysia.

Maksud REE

REE adalah singkatan bagi Rare Earth Elements atau elemen nadir bumi, iaitu sekumpulan 17 unsur kimia yang mempunyai banyak ciri yang serupa dan sering ditemui bersama dalam deposit geologi. Bahan ini digunakan dalam pelbagai aplikasi seperti elektronik, magnet, pemangkin, bateri, dan lain-lain. Beberapa contoh elemen nadir bumi termasuk lantanum, cerium, neodimium, dan itrium.

Beberapa sektor yang memerlukan elemen nadir bumi adalah:

1. Elektronik pengguna: Elemen nadir bumi digunakan dalam banyak komponen dan produk dalam sektor ini, seperti telefon pintar, kamera digital, cakera keras komputer, televisyen skrin rata, monitor komputer, dan paparan elektronik. Elemen nadir bumi meningkatkan prestasi, kecekapan, dan ketahanan peranti-peranti ini.

Teknologi hijau: Elemen nadir bumi digunakan dalam pelbagai aplikasi yang menyokong tenaga bersih dan perlindungan alam sekitar, seperti turbin angin, kenderaan elektrik, bateri, pemangkin, dan kawalan pencemaran udara. Elemen nadir bumi membolehkan teknologi ini beroperasi pada suhu yang lebih tinggi, berat yang lebih rendah, dan keluaran tenaga yang lebih tinggi.

Alat perubatan: Elemen nadir bumi digunakan dalam beberapa alat perubatan yang meningkatkan diagnosis dan rawatan penyakit dan kecederaan, seperti pengimbas, laser, implant, dan agen kontras. Elemen nadir bumi menyediakan kontras tinggi, resolusi, dan ketepatan untuk alat-alat ini.

Peralatan ketenteraan: Elemen nadir bumi digunakan dalam banyak sistem pertahanan dan senjata yang meningkatkan keselamatan dan kemampuan angkatan bersenjata, seperti pejuang jet, peluru berpandu, radar, sonar, dan peranti komunikasi. Elemen nadir bumi memberikan kekuatan, magnetisme, dan rintangan yang tinggi untuk peralatan ini.

Pemangkin dan magnet: Elemen nadir bumi digunakan dalam pelbagai proses industri yang melibatkan penukaran atau pemisahan bahan, seperti penyulingan petroleum, polimerisasi, dan kitar semula. Elemen nadir bumi meningkatkan kelajuan, kebolehpiawaian, dan kecekapan proses-proses ini. Elemen nadir bumi juga digunakan untuk membuat magnet kuat yang mempunyai banyak aplikasi dalam elektronik, motor, generator, dan pengesan.

Jenis-jenis unsur nadir bumi yang biasanya ditemui di Malaysia adalah:

• Lantanida: Ini adalah kumpulan 15 unsur dengan nombor atom dari 57 hingga 71. Ia dibahagikan kepada dua subkumpulan: unsur nadir bumi ringan (LREE) dan unsur nadir bumi berat (HREE). LREE termasuk lantanum, cerium, praseodimium, neodimium, promethium, samarium, dan europium. HREE termasuk gadolinium, terbium, dysprosium, holmium, erbium, thulium, ytterbium, dan lutetium.

Skandium: Ini adalah unsur nadir bumi dengan nombor atom 21. Ia sering digolongkan sebagai logam peralihan, tetapi ia mempunyai ciri yang serupa dengan lantanida. Skandium digunakan dalam aloi, seramik, laser, dan pencahayaan.

Itrium: Ini adalah unsur nadir bumi dengan nombor atom 39. Ia sering dikaitkan dengan lantanida, tetapi ia mempunyai berat atom yang lebih rendah dan konfigurasi elektronik yang berbeza. Itrium digunakan dalam fosforus, magnet, laser, superkonduktor, dan aplikasi perubatan¹².

Elemen nadir bumi di Malaysia kebanyakannya ditemui dalam dua jenis deposit: deposit timah sisa dan monazit. Deposit timah sisa terbentuk akibat penguraian dan pengerosionan batuan timah asas. Ia kebanyakkannya mengandungi LREE dan beberapa HREE. Monazit adalah mineral yang mengandungi kebanyakannya LREE dan beberapa torium dan uranium. Ia biasanya ditemui dalam pasir pantai atau deposit alluvial.

Beberapa kebimbangan alam sekitar dengan perlombongan elemen nadir bumi adalah:

1. Penghasilan debu: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menghasilkan banyak debu yang boleh mempengaruhi kualiti udara dan jarak pandang di kawasan sekitarnya. Debu juga boleh menyebabkan masalah pernafasan untuk pekerja dan penduduk berdekatan.

Penghasilan gas buangan: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menghasilkan gas buangan seperti sulfur dioksida, nitrogen oksida, karbon monoksida, dan metana, yang boleh menyumbang kepada hujan asid, jerebu, dan kesan rumah hijau.

Penghasilan air sisa: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menghasilkan air sisa yang mengandungi kepekatan tinggi bahan kimia, logam, dan sisa radioaktif. Air sisa boleh mencemar sumber air permukaan dan bawah tanah, mempengaruhi kualiti dan ketersediaan air untuk kegunaan manusia dan ekologi.

Penghasilan sisa radioaktif: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menghasilkan sisa radioaktif seperti torium dan uranium, yang sering diekstrak bersama dengan elemen nadir bumi. Sisa radioaktif boleh menimbulkan risiko kesihatan bagi pekerja dan penduduk berdekatan, serta risiko alam sekitar bagi tanah, air, dan hidupan liar.

Pencemaran udara, air, dan tanah: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menyebabkan pencemaran udara, air, dan tanah dengan pelbagai pencemar seperti logam berat, asid, radionuklid, dan sebatian organik. Pencemaran boleh mempengaruhi kualiti dan keselamatan media alam sekitar ini, serta kesihatan dan kesejahteraan manusia dan haiwan yang bergantung pada mereka.

Gangguan ekosistem: Perlombongan elemen nadir bumi boleh mengganggu ekosistem semula jadi di kawasan perlombongan, mempengaruhi biodiversiti dan fungsi ekologi tumbuhan dan haiwan. Perlombongan juga boleh menyebabkan kehilangan, pencerobohan, kemerosotan, dan invasi oleh spesies asing.

Pengikisan tanah: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menyebabkan pengikisan tanah kerana pembuangan lapisan vegetasi dan permukaan tanah. Pengikisan tanah boleh mengurangkan kesuburan dan produktiviti tanah, meningkatkan penghasilan sedimen dan menyebabkan air keruh, dan meningkatkan risiko tanah runtuh dan banjir.

Pencemaran: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menyebabkan pencemaran alam sekitar seperti udara, air, tanah, dan bunyi. Pencemaran boleh mempengaruhi kualiti hidup dan kesihatan manusia dan haiwan di kawasan perlombongan dan di luar kawasan tersebut.

Pengasidan: Perlombongan elemen nadir bumi boleh menyebabkan pengasidan tanah dan air kerana pengoksidaan mineral sulfida yang sering dikaitkan dengan deposit elemen nadir bumi. Pengasidan boleh menurunkan pH dan meningkatkan kelarutan logam dalam tanah dan air, mempengaruhi ketersediaan nutrien dan bahan toksik untuk tumbuhan dan haiwan.

Pengurangan atau penghapusan hasil tanaman makanan: Perlombongan elemen nadir bumi boleh mengurangkan atau menghapuskan hasil tanaman makanan di kawasan perlombongan disebabkan kehilangan tanah bercucuk tanam, kesuburan tanah, sumber air, dan penyerbukan. Perlombongan juga boleh mempengaruhi keselamatan makanan dan cara hidup petani tempatan dan komuniti.

Haruskah diwujudkan koordinasi undang-undang perlombongan nadir bumi yang lebih baik antara kerajaan negeri dan kerajaan persekutuan?

Industri perlombongan di Malaysia dikawal selia oleh kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri melalui pelbagai undang-undang dan peraturan. Undang-undang utama yang mengawal aktiviti perlombongan adalah Akta Pembangunan Mineral 1994, yang memberi kuasa kepada kerajaan persekutuan untuk mengawasi dan mengawal kajian mineral, perlombongan, dan aktiviti berkaitan.

Akta Pembangunan Mineral 1994 juga memberi kuasa kepada Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar untuk membuat peraturan mengenai pelbagai perkara berkaitan perlombongan, seperti skim perlombongan operasi, letupan, keselamatan, perlindungan alam sekitar, dan royalti. Sehingga kini, terdapat tujuh peraturan yang dibuat di bawah Akta ini yang merangkumi aspek-aspek ini.

Selain daripada Akta Pembangunan Mineral 1994, setiap negeri di Malaysia mempunyai undang-undang perlombongan negeri masing-masing yang menyediakan pentadbiran dan kawalan sumber mineral dalam sempadan negeri. Undang-undang perlombongan negeri juga menetapkan syarat-syarat pemberian lesen perlombongan, lesen, dan permit, serta yuran dan royalti yang perlu dibayar kepada kerajaan negeri.

Industri perlombongan di Malaysia tunduk kepada undang-undang dan peraturan kerajaan Persekutuan dan Negeri yang bertujuan untuk memastikan pembangunan dan pengurusan sumber mineral yang mampan. Sektor perlombongan juga menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi dan kesejahteraan sosial negara.

Terdapat pandangan yang berbeza tentang sama ada harus ada koordinasi yang lebih baik untuk undang-undang negeri dan persekutuan dalam perlombongan elemen nadir bumi. Beberapa hujah mungkin termasuk:

1. Ia akan membantu menyelaraskan proses pemberian permit dan peraturan untuk projek perlombongan elemen nadir bumi, yang kini rumit, panjang, dan tidak pasti.

Ia akan meningkatkan standard alam sekitar dan sosial untuk perlombongan elemen nadir bumi, yang kini tidak konsisten dan tidak mencukupi di antara negeri-negeri yang berbeza.

Ia akan mendorong pembangunan rangkaian bekalan elemen nadir bumi domestik, yang kini bergantung pada sumber luar negara dan rentan kepada gangguan.

Bagaimanapun, Perlembagaan Persekutuan ada mengariskan secara spesifik bidang kuasa antara Kerajaan Negeri dan Kerajaan Persekutuan di mana pengurusan sumber mineral adalah dalam bidang kuasa Kerajaan Negeri. Sebarang usaha Kerajaan Persekutuan untuk mengawal selia aktiviti perlombongan REE berkemungkinan melanggar hak dan kedaulatan Kerajaan Negeri untuk menguruskan sumber mineral mereka sendiri.

---

* Artikel ini ditulis menggunakan bantuan aplikasi Bing dan ChatGPT, berdasarkan rujukan sumber-sumber sahih.