[KOLUMNIS] Tuntutan China terhadap projek minyak dan gas Malaysia: Implikasi kedaulatan dan keselamatan Malaysia

KETEGANGAN di Laut China Selatan terus meningkat apabila China baru-baru ini mengemukakan nota diplomatik kepada Malaysia, menuntut agar menghentikan aktiviti minyak dan gas di beberapa blok utama di luar pesisir Sarawak, berhampiran Terumbu Karang Luconia Shoals. Nota tersebut muncul selepas Petronas mengumumkan pengeluaran gas pertama dari platform Kasawari dan Jerun pada bulan Julai dan Ogos 2024. Perkembangan ini menimbulkan persoalan mengenai tuntutan kedaulatan China, kesan terhadap ekonomi tenaga Malaysia, dan bagaimana kedua-dua negara akan mengurus hubungan diplomatik mereka di tengah-tengah konflik geopolitik ini.

Latar Belakang Tuntutan China

China mendakwa kawasan Laut China Selatan sebagai sebahagian daripada wilayahnya, merujuk kepada "Nine-Dash Line" yang meliputi sebahagian besar perairan yang juga dituntut oleh beberapa negara ASEAN. Kawasan ini terkenal dengan kekayaan sumber semula jadi, khususnya minyak dan gas, yang menjadikannya pusat konflik wilayah. Dalam kes ini, China membantah pengeluaran gas di beberapa blok minyak dan gas Malaysia seperti SK316 Kasawari, SK408 Jerun, dan beberapa blok lain, dengan mendakwa bahawa operasi ini melanggar kedaulatan dan undang-undang laut antarabangsa (UNCLOS).

Tindakan China ini tidak mengejutkan memandangkan sejarahnya yang sering menggunakan pendekatan agresif dalam menambah tuntutan wilayahnya di Laut China Selatan.

Impak Terhadap Malaysia

Bagi Malaysia, tuntutan China ini jelas mencabar kedaulatan negara dan hak eksklusif untuk menguruskan sumber semula jadi di kawasan tersebut. Sebagai negara yang bergantung kepada sektor minyak dan gas sebagai salah satu sumber utama pendapatan negara, gangguan terhadap operasi ini boleh memberi kesan serius terhadap kestabilan ekonomi Malaysia.

Sebagai tindak balas, Malaysia telah memulakan siasatan dalaman terhadap kemungkinan wujudnya kebocoran maklumat strategik dan pengintipan dalam agensinya. Tindakan ini menunjukkan kebimbangan serius pihak berkuasa terhadap keselamatan operasi strategik negara, terutama di sektor tenaga.

Selain itu, perkembangan ini juga menimbulkan persoalan mengenai keselamatan platform minyak dan gas Malaysia di luar pesisir Sarawak. Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, terdapat laporan mengenai kehadiran kapal pengawal pantai China (CCG) dan pesawat tentera di kawasan tersebut, yang berpotensi mengganggu operasi Malaysia. Dengan kehadiran China yang semakin kerap di perairan yang dipertikaikan, Malaysia mungkin perlu mempertimbangkan untuk meningkatkan kehadiran ketenteraan bagi melindungi operasi minyak dan gasnya.

Keperluan Malaysia sebagai Kuasa Maritim Serantau

Dalam menghadapi cabaran di Laut China Selatan, Malaysia perlu menilai semula kedudukannya sebagai sebuah negara maritim. Sebagai negara yang dikelilingi oleh laut, Malaysia mempunyai potensi besar untuk menjadi kuasa maritim serantau. Namun, untuk merealisasikan potensi ini, Malaysia perlu memperkukuhkan infrastruktur pertahanan maritim, memperluas kehadiran di kawasan perairan strategik, serta melabur dalam teknologi ketenteraan dan keupayaan perisikan.

Malaysia perlu bergerak ke arah menjadi kuasa maritim yang bebas dan tidak terikat kepada mana-mana kuasa besar, terutamanya China. Ketergantungan terlalu besar kepada China dalam hal-hal ekonomi dan keselamatan boleh melemahkan keupayaan Malaysia untuk mempertahankan hak-haknya di perairan yang dipertikaikan. Sebagai alternatif, Malaysia boleh meningkatkan kerjasama dengan negara-negara lain yang berkongsi kepentingan strategik di Laut China Selatan, termasuk negara-negara ASEAN.

Pembangunan kekuatan maritim yang bebas dan berdaulat akan memberi Malaysia keupayaan untuk mempertahankan hak-haknya di ZEE serta mengekalkan kebebasan dalam menentukan dasar luar negara. Pada masa yang sama, Malaysia boleh menjadi perantara yang lebih berkesan dalam konflik Laut China Selatan, dengan kedudukan sebagai kuasa maritim serantau yang dihormati dan bebas dari pengaruh mana-mana kuasa besar.

Strategi Diplomatik Malaysia

Dalam menangani konflik ini, Malaysia perlu menerapkan strategi diplomatik yang tegas. Sebagai sebuah negara yang mengamalkan dasar luar yang pragmatik, Malaysia mungkin akan memilih untuk mengelakkan konfrontasi langsung dengan China, sebaliknya berusaha mencari penyelesaian diplomatik yang lebih aman. Namun, ini tidak bermakna Malaysia harus mengorbankan hak kedaulatannya.

Salah satu langkah yang boleh diambil oleh Malaysia adalah memperkukuhkan kerjasama dengan negara-negara ASEAN yang turut berhadapan dengan tuntutan wilayah China, seperti Filipina dan Vietnam. ASEAN sebagai satu blok boleh menjadi platform yang kuat untuk berunding dengan China, terutamanya dalam isu-isu berkaitan Laut China Selatan. Pada masa yang sama, Malaysia juga boleh menggunakan mekanisme antarabangsa seperti UNCLOS untuk mempertahankan haknya di perairan tersebut.

Selain daripada pendekatan diplomatik, Malaysia juga perlu memperkukuhkan kawalan keselamatan di kawasan operasi minyak dan gasnya. Dengan kehadiran ketenteraan China yang semakin meningkat di kawasan berhampiran, kehadiran ketenteraan Malaysia yang lebih kukuh dapat menghalang sebarang gangguan terhadap operasi tenaga negara.

Kesimpulan

Ketegangan antara Malaysia dan China berkenaan projek minyak dan gas di Laut China Selatan menimbulkan cabaran besar kepada kedaulatan dan keselamatan negara. Tindakan China yang menuntut supaya Malaysia menghentikan aktiviti minyak dan gasnya serta menawarkan penyelesaian pembangunan bersama mencerminkan kepentingan strategik kawasan tersebut kepada kedua-dua negara. Malaysia kini berdepan dengan keputusan yang sukar untuk menyeimbangkan kepentingan ekonomi dan kedaulatan nasional dengan hubungan diplomatik yang penting dengan China.

Melalui strategi diplomatik yang berhati-hati dan kerjasama serantau yang lebih kukuh, Malaysia boleh mempertahankan haknya di perairan yang dipertikaikan sambil mengelakkan konflik terbuka dengan China. Pada masa yang sama, Malaysia perlu memastikan bahawa operasi minyak dan gasnya dilindungi daripada sebarang gangguan, sama ada melalui diplomasi atau peningkatan kehadiran ketenteraan di kawasan tersebut. Sebagai tambahan, Malaysia perlu membangunkan dirinya sebagai kuasa maritim serantau yang bebas daripada pengaruh China, sekali gus memastikan kebebasan strategik negara dalam menangani cabaran geopolitik di masa hadapan.

---

* Penulis ialah Ketua Pegawai Operasi IRIS INSTITUTE.

** Artikel ini adalah pandangan peribadi penulis berdasarkan bidangnya dan tidak semestinya mewakili pandangan sidang pengarang Astro AWANI.